Open Educational Resource voor organisaties en professionals in het werkveld Leven Lang Leren
Er zijn vele redenen waarom mensen een grote
afstand hebben tot onderwijs en leren. De
meest belangrijke oorzaak is sociale uitsluiting,
vanwege een lage opleiding of sociaal economische
status, een gebrek aan sociale contacten
of lichamelijke en/of psychische beperkingen
en problemen. Kansarme groepen zijn ondervertegenwoordigd
in de volwasseneneducatie
in alle Europese lidstaten. Ze voelen zich vaak
uitgesloten van het bestaande leeraanbod, zijn
zich niet bewust van het bestaande aanbod en
weten niet hoe ze kunnen participeren.
Onderzoek heeft aangetoond, dat het onderwijsinstellingen
ontbreekt aan een op maat gesneden
aanpak, die zich richt op mensen met een grote
afstand tot educatie en leren. Ze weten niet hoe
het aanbod in de volwasseneneducatie passend
gemaakt kan worden, om aan de behoeften van
kansarme groepen te voldoen. Het is daarom van
belang om een nieuwe aanpak te ontwikkelen en
te implementeren, die rekening houdt met de diversiteit
van de doelgroepen en het bestaande
leeraanbod aanvult met outreachende elementen
en empowerment.
Outreach is een manier om achtergestelde
groepen te bereiken en - bij voorkeur in samenwerking
met deze groepen – een passend
onderwijsaanbod te ontwikkelen. Een aantal
belangrijke principes kan aanbieders in de volwasseneneducatie
helpen, om een effectief en
inclusief leeraanbod te ontwikkelen:
Wees je bewust van de diversiteit en de specifieke
problemen en behoeften van kansarme
groepen
Outreachend werken met kansarme groepen impliceert
dat aanbieders in de volwasseneneducatie
weten welke groepen ondervertegenwoordigd
zijn in hun leeraanbod. Dit is niet altijd het geval. Er
is een verscheidenheid aan mensen, die momenteel
niet participeert in de volwasseneneducatie,
zoals migranten, analfabeten, laaggeschoolden,
(langdurig) werklozen, (ex)delinquenten, druggebruikers
en mensen met psychische problemen.
Al deze groepen hebben specifieke problemen en
behoeften.
Zich bewust zijn van de diversiteit van de doelgroep
en hun specifieke problemen en behoeften
zal helpen, om outreachend te werken. Aanbieders
in de volwasseneneducatie zullen beter begrijpen
waar de doelgroep te vinden is, hoe ze bereikt
kan worden en hoe ze betrokken kan worden
in het leeraanbod.
Luister naar de input van kansarme en ondervertegenwoordigde
groepen
De ontwikkeling van outreachende strategieën is
onherroepelijk verbonden met de actieve betrokkenheid
van de doelgroep. Het laten participeren
en luisteren naar de doelgroep en het gebruiken
van hun kennis en inzicht zal niet alleen maar bijdragen
aan de effectiviteit en de kwaliteit van het
nieuwe leeraanbod, maar zal ook de geloofwaardigheid
van de aanbieder vergroten en bijdragen
aan de bereidheid van de doelgroep, om deel te
nemen aan het leeraanbod.
Er zijn talrijke voorbeelden van outreach, waarbij
de doelgroep ingezet wordt als peer, mediator of
outreach worker. Het laten participeren van de
doelgroep helpt om ondervertegenwoordigde
groepen te bereiken en draagt op hetzelfde moment
bij aan empowerment van de doelgroep.
Analyse en belemmeringen
Weten welke specifieke doelgroepen moeten worden
bereikt leidt niet automatisch tot een op maat
gesneden onderwijsaanbod. Aanbieders in de volwasseneneducatie
moeten weten welke specifieke
belemmeringen mensen ervan weerhouden
om te participeren in onderwijs. Dit kan wettelijke
oorzaken hebben, het kan liggen aan het ontbreken
van financiële middelen of te maken hebben
met sociale, fysieke of psychische problemen.
Kennis over de oorzaken van uitsluiting maakt het
mogelijk, om strategieën te ontwikkelen en om
barrières te overwinnen.
Bouw een netwerk en werk samen
Aanbieders in de volwasseneneducatie moeten
een samenwerkingsnetwerk opbouwen, bestaand
uit organisaties en instellingen, die op dit
moment niet automatisch worden betrokken, als
het gaat om onderwijs. Dit kunnen zijn: buurthuizen,
instellingen voor de geestelijke gezondheidszorg,
gras-root organisaties en de maatschappelijke
opvang. Deze organisaties staan vaak in
direct contact met kansarme groepen, weten over
hun specifieke problemen en behoeften, en kunnen
helpen, om deze groepen te benaderen.
Maak volwasseneneducatie aantrekkelijk
Het traditionele leeraanbod is niet automatisch
aantrekkelijk voor mensen met een grote afstand
tot de onderwijs. Ze kunnen zich ongemakkelijk
voelen als gevolg van sociale uitsluiting en zijn
zich vaak niet bewust van de potentiële voordelen
van onderwijs. Het is belangrijk om te begrijpen
wat precies nodig is, om onderwijs aantrekkelijker
voor deze groepen te maken. Dit kan een certificaat
zijn, maar ook de mogelijkheid, om anderen
te ontmoeten, die in een soortgelijke situatie zijn.
Als wij weten wat hun problemen en behoeften
zijn, kunnen wij een leeraanbod ontwikkelen dat
geaccepteerd en gewaardeerd wordt door de
doelgroep.